Naturam
tamen saeuam atque probrosam ne tunc quidem inhibere poterat, quin et
animaduersionibus poenisque ad supplicium datorum cupidissime interesset et
ganeas atque adulteria capillamento celatus et ueste longa noctibus obiret ac
scaenicas saltandi canendique artes studiosissime appeteret….
Sic
imperium adeptus, p(opulum)..., uel dicam hominum genus
Ingressoque
urbem, statim consensu senatus et irrumpentis in curiam turbae
libellum
de salute sua oblatum non recepit, contendens nihil sibi admissum cur cuiquam
inuisus esset, negauitque se delatoribus aures habere.
Munera
gladiatoria partim in amphitheatro Tauri partim in Saeptis aliquot edidit,
quibus inseruit cateruas Afrorum Campanorumque pugilum ex utraque regione electissimorum.
Neque spectaculis semper ipse praesedit, sed interdum aut magistratibus aut
amicis praesidendi munus iniunxit. Scaenicos ludos et assidue et uarii
generis ac multifariam fecit, quondam et nocturnos accensis tota urbe
luminibus.
ouum praeterea atque inauditum genus spectaculi excogitauit
Hactenus quasi de principe, reliqua ut de monstro narranda sunt.
exclamauit: Eis koiranos esto, eis
basileus. Nec multum afuit quin statim diadema sumeret speciemque
principatus in regni formam conuerteret. Verum admonitus et principum et
regum se excessisse fastigium, diuinam ex eo maiestatem asserere sibi coepit
Templum etiam numini suo proprium et sacerdotes et excogitatissimas hostias
instituit. In templo
simulacrum stabat aureum iconicum amiciebaturque cotidie ueste, quali ipse
uteretur.
Matrimonia contraxerit turpius an dimiserit an tenuerit, non est facile
discernere.
Immanissima facta augebat atrocitate uerborum. Nihil
magis in natura sua laudare se ac probare dicebat quam, ut ipsius uerbo utar,
adiatrepsian, hoc est inuerecundiam.
Quotiens uxoris uel amiculae collum exoscularetur,
addebat: "Tam bona ceruix simul ac iussero demetur.
Nepotatus sumptibus omnium prodigorum ingenia
superauit,...Quin et nummos non mediocris summae e fastigio basilicae Iuliae
per aliquot dies sparsit in plebem
Ac ne quod non manubiarum genus experiretur, lupanar in
Palatio constituit, districtisque et instructis pro loci dignitate compluribus
cellis, in quibus matronae ingenuique starent, misit circum fora et basilicas
nomenculatores ad inuitandos ad libidinem iuuenes senesque; praebita
aduenientibus pecunia faenebris appositique qui nomina palam subnotarent, quasi
adiuuantium Caesaris reditus.
Nouissime contrectandae pecuniae cupidine incensus, saepe
super immensos aureorum aceruos patentissimo diffusos loco et nudis pedibus
spatiatus et toto corpore aliquamdiu uolutatus est.
Vultum uero natura horridum ac taetrum etiam ex industria
efferabat componens ad speculum in omnem terrorem ac formidinem. Valitudo ei neque corporis neque animi
constitit. Puer comitiali morbo uexatus, in adulescentia ita patiens laborum
erat, ut tamen nonnumquam subita defectione ingredi, stare, colligere semet ac
sufferre uix posset.
Ex disciplinis liberalibus minimum eruditioni, eloquentiae plurimum
attendit, quantumuis facundus et promptus, utique si perorandum in aliquem
esset. Irato et uerba et sententiae suppetebant, pronuntiatio quoque et
uox, ut neque eodem loci prae ardore consisteret et exaudiretur a procul
stantibus.
Incitato equo, cuius causa pridie circenses, ne inquietaretur, uiciniae
silentium per milites indicere solebat, praeter equile marmoreum et praesaepe
eburneum praeterque purpurea tegumenta ac monilia e gemmis domum etiam et
familiam et supellectilem dedit, quo lautius nomine eius inuitati acciperentur;
consulatum quoque traditur destinasse
Suetonius, C. Caligula ( extraits)
non primus sum !